موهای انسان از اصلی ترین عوامل زیبایی در اشخاص است. این موها از ساختار پیچیده‌ای برخوردار است. رشد و ریزش موها ممکن است فرآیندی بسیار ساده به نظر بیاد. در این مقاله در مورد ساختار مو و ساختمان فولیکول‌های مو توضیح داده و مراحل اصلی رشد مو را به طور عمیق توضیح خواهیم داد. پس تا انتهای مقاله همراه ما باشید تا درک بهتری از از نحوه رشد مو و مراحل آن پیدا کنید.
ساختار مو
موهای انسان از سه لایه اصلی تشکیل‌شده است. این سه لایه که مدولا(Medulla)، کورتکس(Cortex)، کوتیکول(Cuticle)، نام دارد. لایه مدولا شامل سلول‌های بزرگ است که در برخی از موهای ضخیم وجود دارد و پایین‌ترین قسمت مو می‌باشد. کورتکس که سلول‌های کراتینی دارد و مواد مغذی را از مدولا دریافت می‌کند. همچنین موجب استحکام و دانه‌های رنگی موی فرد می‌شود. لایه کوتیکل بیرونی‌ترین لایه مو است و وظیفه حفظ مو در برابر خشکی، آسیب‌های محیطی و دیگر عوامل خارجی را دارد.
همچنین مطالعه نمایید: علت بی‌حسی سر بعد از کاشت مو و راه‌های درمان آن
مرحله رشد مو
موها در چهار مرحله منحصر‌به‌فرد رشد می‌کند. هر مرحله زمان‌بندی خود را دارد که تحت تاثیر سن، تغذیه و سلامت جسمی فرد قرار می‌گیرد. این مراحل به ترتیب عبارتند از:
- آناژن (فاز رشد): مرحله رشد مو با آناژن شروع می‌شود و شروع به تقسیم سلولی می‌کند. این مرحله بین 2 تا 7 سال طول می‌کشد. همچنین برای برخی موها می‌تواند 7 سال یا بیشتر به رشد خود ادامه دهد. فاز آناژن برای موها ابرو و قسمت‌های دیگر بدن بسیار کوتاه‌تر از مدت زمان موهای سر شماست.
- کاتاژن (فاز انتقال): در این مرحله همان‌طور که از نام آن مشخص است مو در حالت انتقال قرار می‌گیرد. ریشه مو به تدریج از پایین فولیکول مو جدا می‌شود. این مرحله حدود 11 روز و بیشتر به طول می‌انجامد. در طول این فاز فولیکول‌های موکوچک شده و رشد کند خواهد‌شد. به طورکلی حدود 6 درصد از موهای شما در فاز کاتاژن هستند.
- تلوژن (فاز استراحت): فاز تلوژن حدود 3 ماه طول می‌کشد. حدود 11 تا 16 درصد از موهای شما در این مرحله هستند. موها در در این مرحله رشد نمی‌کنند و ریزش ندارند و در حال استراحت در فولیکول‌های مو هستند. این مورد زمانی پایان می‌یابد که یک موی فاز آناژن جدید به بیرون رشد پیدا کند.
- اگزوژن (فاز ریزش): این مرحله به عنوان فاز خروج مو شناخته می‌شود. در این مرحله موهایی که در مرحله تلوژن بوده‌اند، از پوست جدا شده و می‌ریزند که با شستن و برس کشیدن موها همراه است. به طور طبیعی مقدار 50 تا 100 مو در روز در مرحله اگزوژن می‌ریزد.
روش حفظ سلامت مو در چهار مرحله
برای حفظ سلامت مو می‌توانید روش‌های مختلفی را درنظر بگیرید که در ادامه بیان می‌کنیم:
- مرحله تغذیه: یکی از اصولی ترین راه‌ها برای حفظ سلامت مو، تغذیه مناسب برای بدن هر شخص است. موها به تغذیه درستی نیاز دارد که می‌توان به پروتئین، آهن، اسید‌های چرب امگا 3 و ویتامین‌های مانند C و E و بیوتین اشاره کرد. مواد غذایی مثل مرغ، سبزیجات، میوه‌ها و غلات را می‌توان برای تامین تغذیه سالم مو استفاده کرد.
- مراقبت از مو: برای محافظت سلامت مو، استفاده از شامپوها و محصولات مراقبتی مناسب اهمیت دارد. انتخاب شامپو و محصولات مراقبتی با توجه نوع مو مانند موهای خشک، روغنی و … مهم است. روغن آرگان، جوجوبا و … می‌تواند به تغذیه مو و حفظ سلامت آن کمک شایانی کند.
- مدیریت استرس: استرس و فشار روحی نیز می‌تواند بر سلامت موها تاثیر می‌گذارد. مدیریت کردن استرس و ایجاد سبک زندگی سالم با استفاده از تمرینات تنفسی، یوگا، مدیتیشن و اجتناب از عوامل استرس‌زا در روز به کاهش استرس کمک می‌کند. استرس زیاد منجر به سه حالت مختلف تلوژن افلوویوم، تریکوتیلومانیا و آلوپسی‌آره‌تا می‌شود. حالت تلوژن افلوویوم موها را از فاز آناژن به تلوژن و سپس فاز اگزوژن سرعت می‌بخشد و ریزش موی روزانه را دوبرابر قبل می‌کند. تریکوتیلومانیا (Trichotillomania) و این وضعیت روانی باعث می‌شود که میل غیرقابل مقاومتی برای کندن مو از پوست سر ایجاد شود. آلوپسی آره‌تا زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی بدن به فولیکول‌های موهای سالم حمله کرده و باعث ریزش مو می‌شود.
- مرحله جلوگیری از آسیب: استفاده از ابزارهای گرمایی مانند حرارت مو، اتو و فر، اصلاح سر و ماساژ پوست سر با دقت و با استفاده از محصولات محافظتی می‌تواند از آسیب به موها جلوگیری کند.
ساختار فولیکول مو
ساختار فولیکول مو ساختار پیچیده‌ای دارد که شامل ریشه مو(hair root) و محفظه مو (Bulb) و پوسته مویی (hair sheath) می‌شود. هر فولیکول مو بین 1 تا 4 تار مو ایجاد می‌کند. فولیکول‌ها منافذ بسیار ظریف و ریز هستند که بر روی پوست سر هستند. هرچقدر تعداد سلول بیشتری در فولیکول مو ساخته شود، تار موهای بیشتری رشد پیدا می‌کند. موها به صورت یک دسته 1 تا 4تایی از پوست بیرون می‌آیند. در زمان‌های مختلف حدود 91 درصد از موهای هر فرد در مرحله رشد قرار می‌گیرند. هر شخص حدود صد هزار مو بر روی سر خود دارد.
شکل ۱: ساختار مو
فولیکول‌های موی افراد چه رنگی هستند؟
در حالی که رنگ موهای فرد می‌تواند در طول زندگی شما تغییر کند، فولیکول موهای شما نیز بخشی از پوست شما است و همان رنگ پوست طبیعی است. رنگ فولیکول موها هیچ ارتباطی به رنگ موهای شما ندارد. فولیکول مو از لایه سلولی در لایه پوست شما تشکیل شده است. این سلول‌ها ساختاری لوله‌ای برای نگه داشتن موهای شما ایجاد می‌کند.
چه آزمایشاتی سلامت فولیکول‌های مو را بررسی می‌کند؟
آزمایش خون: ارائه نمونه کوچکی از خون شما برای بررسی شرایط لازم است. آزمایش خون می‌تواند شامل تست ANA، شمارش کامل خون(CBS)، آزمایش کم خونی و آزمایش پروتئین باشد.
تست کشیدن: آزمایش کننده شما بخش کوچکی از موهای شما را گرفته و با شدت متوسطی می‌کشد تا مشخص شود که چند تار موی شما می‌ریزد.
آزمایش بیوپسی: در این روش نمونه کوچکی از بافت موی شما را از پوستتان خارج کرده و آن‌را زیر میکروسکوپ تحلیل می‌کند.
در آخر اگر احساس کردید که موهای سر شما با سرعت و حجم زیادی می‌ریزد، با یک پزشک متخصص مشورت کرده و علت آن را پیدا کنید و آزمایشات تجویز شده را انجام دهید. یک بیماری یا عدم نرسیدن مواد مغذی به مو و موارد دیگر ممکن است در آن دخیل باشد که درمان آن به کاهش ریزش مو و سلامتی موها شود.
